De hammam

Zo meditatief als een kat zich kan wassen, ogenschijnlijk steeds op dezelfde plek, zo wassen Marokkaanse vrouwen zich ook. Of eigenlijk: elkaar.

Ik zit in een half betegelde, gewelfde ruimte op een soort plastic badmat. Ik ben hier net naartoe begeleid door een medewerkster in een zwart t-shirt en zwarte korte legging. Er is een jonge Marokkaanse vrouw tegelijk met mij binnengekomen. Zij zit op de badmat naast me. Even verderop zitten nog een stuk of acht vrouwen, in tweetallen (ook Marokkaanse vrouwen hebben tatoeages) elkaar te wassen en te scrubben. Er wordt flink geboend en ze nemen de tijd.

Twee medewerksters komen ons helpen inzepen met de donkerbruine gelei (black soap) in een plastic wegwerpbakje die we hebben meegekregen in een roze plastic boodschappenmandje met hengsels. De medewerksters verdwijnen weer. Het is warm in de ruimte; zo kan de zeep goed inwerken.

De vrouw naast me begint zich af te spoelen door met een kommetje water uit de emmers voor ons over zich heen te gieten. Ik doe haar na. Ze komt uit Marrakesh. Of het hammamritueel iets is dat je van je moeder leert, vraag ik. Dat klopt, maar veel verder lijkt haar Engels niet te reiken.

Na een tijdje staat mijn buurvrouw op. Ik wacht af. Een medewerkster neemt me mee naar een aangrenzende ruimte. Daar is het koeler. Half in het Frans, half gebarend maakt ze duidelijk dat ik op een verhoging mag gaan liggen. Ze begint me te scrubben tot ik roze zie en er overal rolletjes vel zitten. Bij mij zijn de rolletjes wit, bij de andere dames zwart. Ook hier trekt niemand zich iets van mij aan, afgezien van hier en daar een verlegen glimlach. Een meisje van een jaar of 3 kijkt naar me en lacht.

Nadat de medewerkster me heeft afgespoeld, zeept ze me opnieuw in met iets dat ruikt naar oranjebloesem. Het is tevens een mini-massage; soms best pittig als je op een stenen plaat ligt.

Ik mag op een laag krukje gaan zitten en ze spoelt me opnieuw af met water uit een emmer die ze net heeft gevuld. Onverwacht giet ze water over mijn gezicht, waardoor ik even naar adem moet happen. Ze zeept me een derde keer in met iets dat flink schuimt en wast me van top tot teen. Alleen alles wat in de zwarte wegwerponderbroek van een soort gaas zit, moet ik zelf doen. Ze wast ook mijn haar. Na nog een keer afspoelen ben ik schoon, zacht en roze.

Voldaan kleed ik me weer aan. Tijd voor het inbegrepen kopje muntthee op de binnenplaats van de hammam.