Lost (and found) in translation

Op onze laatste dag boeken we een kookworkshop in Tanger. We zijn die ochtend met de auto uit Tetouan komen rijden en hebben de auto inmiddels ingeleverd. We zijn dus dakloos totdat de boot naar Spanje vertrekt. Bovendien regent het, dus een tajine leren maken is een uitstekende manier om de tijd te verdrijven.

Gids Anwar neemt ons mee naar zijn huis in de medina. Samen met zijn vader snijden we groenten voor de kiptajine. Mannen koken ook in Marokko en ieder gezin heeft zijn eigen familierecept. Anwar heeft Engels geleerd van toeristen, vertelt hij.

Anwar moet vandaag eerder weg, dus wij blijven achter met zijn vader, die ons koekjes en pannenkoekjes met geitenkaas blijft aanbieden terwijl de tajine in de mini-keuken op het tweepitsgasstel staat te pruttelen. Pa spreekt Engels noch Frans en zegt sowieso niet veel. De tv staat aan. Eerst een Arabische sitcom, daarna het nieuws. Weer een hoop regen in Marrakesh. Dat weten we omdat pa 'Marrakesh' zegt bij een item over overstromende stuwmeren. Daarna iets over perziken uit Midelt en pindakaas uit El Hoceima. Het conflict in het Midden-Oosten komt ook voorbij. Daar heb je geen taal voor nodig.

Maar verder valt er uitstekend te communiceren met Marokkanen. Iedereen met wie je als toerist te maken krijgt, spreekt goed Frans. En alles wat ook maar enigszins relevant kan zijn voor niet-Marokkanen, staat ook aangegeven in het Frans, zoals verkeersborden.

Gidsen en hotelmedewerkers spreken naast Frans meestal ook redelijk tot goed Engels - al krijg je soms op een vrij eenvoudige vraag als 'wat is hier de maximumsnelheid' een totaal onbegrijpelijk antwoord dat niet past bij de vraag die je stelde.

In Teouan en Chefchaouen klinkt het in plaats van 'bonjour' opeens 'hola amigo'. Fijn, want in het Spaans red ik me stukken beter dan in het Frans. Een enkele gids spreekt ook Duits en we ontmoeten zelfs een hotelwaard die een beetje Catalaans spreekt. En niet te vergeten: ze kunnen allemaal 'hoe gaat het', 'allemachtig prachtig' en 'kijken, kijken, niks kopen' zeggen. Ik heb een poging gedaan een paar mensen 'geen actieve herinnering' te leren, maar ik betwijfel of het is blijven hangen - over niet-actieve herinneringen gesproken.

En verder spreken veel Marokkanen Berber en Arabisch. Verder dan 'assalaam aleikum' (goedendag), 'shokran' (bedankt), 'marhaba' (graag gedaan), 'oued' (rivier), 'aïn' (bron) en 'la' (nee, wat we nogal vaak moeten zeggen in combinatie met shokran tegen winkeliers en mensen die zich als gids aanbieden) reikt ons Arabisch niet. Van het Berber hebben we niets opgepikt, of in elk geval niet onthouden.